ખેતીમાં ડ્રોનનો (Drone) ઉપયોગ
ખેડુતમિત્રો, તમે ખેતીમાં ડ્રોનના (Drone) ઉપયોગ વિશે તો સાંભળ્યુ જ હશે. ડ્રોન એક માનવરહિત હવામાં ઉડનાર વાહન છે જેમાં વિવિધ ઉપકરણો જેવા કે સેંસર્સ, ઇન્ફ્રારેડ… Read More »ખેતીમાં ડ્રોનનો (Drone) ઉપયોગ
ખેડુતમિત્રો, તમે ખેતીમાં ડ્રોનના (Drone) ઉપયોગ વિશે તો સાંભળ્યુ જ હશે. ડ્રોન એક માનવરહિત હવામાં ઉડનાર વાહન છે જેમાં વિવિધ ઉપકરણો જેવા કે સેંસર્સ, ઇન્ફ્રારેડ… Read More »ખેતીમાં ડ્રોનનો (Drone) ઉપયોગ
આજના સમયમાં એક તરફ શહેરીકરણ વધવાથી ખેતીલાયક જમીન અને પાણીની અછત ઉભી થઇ રહી છે તો બીજી તરફ જળવાયું પરિવર્તનના કારણે ચીલાચાલુ ખેતીમાં મુશ્કિલો ઉભી… Read More »હાઇડ્રોપોનીક્સ ફાર્મિંગ (Hydroponics Farming) – ખેતીનું એક નવું અભિગમ
દ્રાવ્ય ખાતરોનો છોડવા/ઊભા પાક પર છંટકાવ કરવામાં આવે તેને ફોલીયર ફર્ટિલાઈઝેશન (Foliar Fertilization) કહેવામાં આવે છે. ખાતરોનાં છંટકાવથી પાકની જથ્થામાં તત્વો માટેની જરૂરીયાત પુરી કરી… Read More »ખાતરનો છંટકાવ (ફોલીઅર ફર્ટિલાઇઝેશન – Foliar Fertilization)
ખેડૂતમિત્રો, ગાજર ઘાસ અથવા કોંગ્રેસ ઘાસ (Parthenium) એક જાતનું નિંદામણ છે જે ખેતી અને જમીન માટે ખુજ નુકસાનકારક છે. આ ઘાસનો ખુબજ ઝડપથી ફેલાવો થાય… Read More »ખેતીમાં નુકસાનકારક ગાજર ઘાસ (કોંગ્રેસ ઘાસ – Parthenium) માંથી કમ્પોસ્ટ બનાવવાની રીત
પાક ઉત્પાદન વધારે મેળવવા માટે પાક સંરક્ષણ અંગેની સાચી સમજ હોવી ખુબ જ જરૂરી છે. કીટનાશક (pesticide) માટે જુદી જુદી પધ્ધતિઓ અપનાવવામાં આવે છે. તેમાની… Read More »કીટનાશકોના (pesticide) અસરકારક ઉપયોગમા ધ્યાનમાં રાખવાની બાબતો
ખેડૂતમિત્રો, ખેતીમાં પાકને યોગ્ય પ્રમાણમાં જ પિયત આપવું જરૂરી છે. કોઈપણ પાકને તેમજ કોઈપણ પ્રકારની જમીનમાં જરૂરિયાત કરતા વધારે પ્રમાણમાં પાણી (excess irrigation) આપવામાં આવે… Read More »વધુ પડતા સિંચાઇના પાણીથી થતા ગેરલાભ
અગાઉના જમાનામાં જાનવરોને જ્યારે ચરવા છોડવાની પ્રથા હતી ત્યારે જાનવરો પોતે પોતાનાં શરીરને જરૂરી એવા પોષક તત્વો ખૂણેખાંચરે ચરીને મેળવી લેતા. આજે પરિસ્થિતિ બદલાતાં આવી… Read More »પશુ આહારમાં મિનરલ મિક્ષ્ચરનું (mineral mixture) મહત્વ
શેઢા ઉપર વૃક્ષો કેમ ઉગાડવા જોઈએ ? શેઢા ઉપર વૃક્ષો વાવવાથી સીધો પવન કે જે આપણા પાકને નુકશાન કરે છે, જો વૃક્ષો વાવેલા હોય તો… Read More »શેઢા પાળા પર કેવા વૃક્ષો વાવવા
ખેડુતમિત્રો, મધમાખી પાલન (beekeeping) ખેતીમાં એક પૂરક વ્યવસાય તરીકે એક સારું આવકનું સાધન છે. મધમાખીઓ ખેતીમાં એક અગત્યનો ભાગ ભજવે છે જેથી કરીને ખેડૂતો મધમાખી… Read More »મધમાખી પાલન(beekeeping) – ખેડૂતો માટે પૂરક આવકનું સાધન
પંચતારક હોટલો, રેસ્ટોરંટ અને ઘરેલુ લીલા શાકભાજીમાં મશરૂમનો (mushroom) વપરાશ સારા એવા પ્રમાણમાં વધવા લાગ્યો છે. સૂપમાં, પંજાબી શાકભાજીમાં, સલાડમાં, પુલાવમાં, પકોડા – પીઝામાં તેમજ… Read More »ટૂંકા ગાળામાં વધુ કમાણી આપતા પાક મશરૂમની (mushroom) ખેતી
હરિતક્રાંતિ બાદ રાસાયણિક જંતુનાશકોનો ખૂબ જ વધુ પ્રમાણમાં અને આડેધડ ઉપયોગ થતો આવ્યો છે પરિણામે જંતુઓમાં પ્રતિકારકતા, વસ્તી વિસ્ફોટ અને વાતાવરણમાં રાસાયણિક કીટનાશકોના અવશેષો એ… Read More »સજીવ ખેતીમાં સીતાફળનો જંતુનાશક (insecticide) તરીકે ઉપયોગ
હાલની આધુનિક ખેતી પદ્ધતિમાં ટૂંકાગાળામાં વધુ ઉત્પાદન આપતી પાકોની જાતો તેમજ ઘનિષ્ઠ ખેતી પદ્ધતિ દ્વારા એકમ વિસ્તારમાં વર્ષમાં એક કરતાં વધારે વખત પાકોનું વાવેતર કરવામાં… Read More »શિયાળુ પાકોમાં પોષણ વ્યવસ્થા (nutrition management)
ખેડુતમિત્રો, તમે હમણા મહારાષ્ટ્રમાં જંતુનાશક દવાની ઝેરી અસરથી થોડા ખેડુતોની આકસ્મીક મોતના સમાચાર સાંભળ્યા હશે. વૈજ્ઞાનિક સંશોધન મુજબ યોગ્ય પ્રમાણમાં જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરી રોગ જીવાત… Read More »જંતુનાશક દવાનો છંટકાવ કરતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવાની બાબતો (pesticide safety)
છોડને તેમી વ્રુધ્ધિ અને વિકાસ માટે ૧૬ જેટલા પોષક તત્વોની જરૂરીયાત હોય છે અને છોડ આ પોષક તત્વોને જમીનમાંથી તેના મૂળ વડે ખેંચી પોતાની જરૂરિયાત… Read More »નીમ કોટેડ યુરીયાના (neem coated urea) ફાયદા
૭/૧ર એટલે કે રેકર્ડ માટે નકકી કરેલા કુલ ૧૮ પત્રકો પૈકી પત્રક નં. ૭ અને પત્રક નં. ૧ર એમ બે પત્રકોને સંકલિત કરીને બનાવવામાં આવેલ… Read More »૭/૧ર પત્રકમાં કઇ માહિતી સમાયેલી હોય છે?
જીપ્સમને (Gypsum) ગુજરાતી ભાષામાં ચિરોડી કહે છે. જીપ્સમનું રાસાયણિક બંધારણ કેલ્શિયમ સલ્ફટ (CaSo4) છે. જીપ્સમ એ દ્વિતીય ખનીજ સ્વરૂપે કુદરતી રીતે બહુ મોટા જથ્થામાં ઉપલબ્ધ… Read More »ખેતી માટે અસરકારક જમીન સુધારક – જીપ્સમ (Gypsum)
રાજયમાં વરસાદની અનિયમીતતાને કારણે ઘણીવાર ચોમાસાના સમયગાળા દરમ્યાન ભારે અતિભારે વરસાદ થતાં પુરની પરિસ્થિતી ઉભી થવા પામે છે. જેથી અસરગ્રસ્ત સંબધીત વિસ્તારોમાં ખેતરોના ઉભા પાકમાં… Read More »પુરની પરિસ્થિતીમાં પાક બચાવવા માટેની ખેડૂતોને ભલામણ (flood advise)
સ્વચ્છ દુધ (clean milk) એટલે જે દુધ તંદુરસ્ત દુધાળા પશુઓ દ્વારા ઉત્પન થયેલુ હોય, જે સામાન્ય બંધારણ તેમજ સારો સ્વાદ અને સુગંધ ધરાવતુ હોય અને… Read More »સ્વચ્છ દુધ (clean milk) ઉત્પાદન માટે ધ્યાનમાં રાખવાની બાબતો
નીલગિરિ (Eucalyptus) એ દુનિયામાં સૌથી વધુ પ્રમાણમાં ઉછેરાતું જંગલી વૃક્ષ છે. ભારત એ બીજા નંબરનો નીલગિરિ વાવેતર કરતો દેશ છે. નીલગિરિની આશરે ૯૦૦ જેટલી જાતો… Read More »નીલગિરીની (eucalyptus) ખેતીમાં ધ્યાન રાખવાની બાબતો
છેલ્લા કેટલાક સમયથી કપાસમાં ઘનિષ્ઠ ખેતી પદ્ધતિથી (High density planting) એટલે કે સાંકડા ગાળે વાવેતરની પદ્ધતિ ચર્ચાનો વિષય બન્યો છે. ઘનિષ્ઠ ખેતી પદ્ધતિની અંદર એકમ… Read More »બીટી કપાસની ઘનિષ્ઠ ખેતી પધ્ધતિ (High Density planting)
ગુજરાત રાજયનો લગભગ ૭૦ ટકાથી વધુ વિસ્તાર સૂકો અને અર્ધસૂકો છે. જેમાં વરસાદ ઓછો અને અનિયમિત છે. તેમજ દર બે ત્રણ વર્ષે દુકાળનો સામનો કરવો… Read More »વરસાદના પાણીનું ભુગર્ભમાં જળસંચયન (groundwater recharge)
ખેતઉત્પાદન માટે યુરીયા અને પેસ્ટીસાઇડસના વપરાશથી થતા પર્યાવરણનું નુકશાન તથા માનવ અને પશુ-પક્ષીઓને થઇ રહેલા નવા નવા રોગો દ્વારા થતા નુકસાનથી બચવા અને આજની જરૂરીયાત… Read More »ગાય આધારીત જૈવીક ખાતર અને કીટ નાશક બનાવવાની પધ્ધતી
ખેડુતમિત્રો, પાકમાં વૃદ્ધિ નિયંત્રણ કરનારા પદાર્થો (વૃદ્ધિ અંતઃસ્ત્રાવો/વૃદ્ધિ નિયંત્રકોં અથવા હોર્મોન્સ, growth regulator) પાકના સારા વિકાસ અને ઉત્પાદમાં ખુબ મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. પાકની વૃદ્ધિમાં… Read More »વૃદ્ધિ અંતઃસ્ત્રાવો અને નિયંત્રકોં (growth regulator) દ્વારા વધુ ઉત્પાદન
ગુજરાતમાં ક્ચ્છ, સૌરાષ્ટ્ર, ઉત્તર ગુજરાત અને મધ્ય ગુજરાતમાં પાણીની અછતને કારણે પાકને પુરતા પ્રમાણમાં પિયત આપવાની સગવડ ઓછી છે. જેને કારણે વરસાદ ખેંચાયતો પાક નિશ્ફળ… Read More »હાઇડ્રોજેલ (Hydrogel) – ઓછા પાણીએ વધુ ખેતી
ખેતીમાં વિવધ પ્રકારના ખેત કાર્યો સમયસર કરવા ખૂબ જ જરૂરી હોય છે. માનવ અને પશુબળથી ચાલતા ખેતયત્રોની કેટલીક મર્યાદાઓને કારણે આજના સમયમાં ટ્રેકટરનો (tractor) જ… Read More »ટ્રેકટરની (tractor) ખરીદી કરતી વખતે ધ્યાન રાખવાની બાબતો
આપણા વિસ્તારમાં જોવા મળતી વિવિધ વનસ્પતિઓ જેવી કે લીમડો, કણજી, નફફટીયો, અરડૂસી, પીળી કરેણ, સેવંતી, બોગનવેલીયા, મત્સયગંધાતી, ફૂદીનો, ધત્રો, ડમરો, લસણ, આંકડો, તમાકુ, સીતાફળી, કડવા… Read More »જીવાત નિયંત્રણમાં લીમડાનો ઉપયોગ (pest control using neem)
લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજીમાં ખાસ કરીને પાલક, તાંદળજો, મેથી અને ધાણાનો સમાવેશ કરવામાં આવે છે. લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી પાકોને ઠંડુ અને ઓછા ભેજવાળું હવામાન પસંદ હોવાથી… Read More »શેડનેટ હાઉસમાં ઉનાળામાં લીલા શાક્ભાજીની ખેતી (shade net house farming)
ખેડૂતમિત્રો, કિંમતી ડી.એ.પી./એન.પી.કે. જેવાં રાસાયણિક ખાતરોના કરકસરયુકત વપરાશ માટે આપણા ખળા, ગમાણ કે ખેતરમાં પાકના ઊભા ઘાસને બાળવાના બદલે તેને ડી.એ.પી., યુરિયા તથા જીપ્સમ સાથે… Read More »ખળા, ગમાણના ઘાસમાંથી ગળતીયું ખાતર
નફાકારક ખેતી માટે જમીનનું યોગ્ય વ્યવસ્થાપન ખૂબ જ આવશ્યક છે. જમીનની પરિસ્થિતિનો આધાર જમીનના ભૌતિક ગુણધર્મો જેમ કે પોત, જમીનનો બાંધો, પ્રત, નિતાર વગેરે છોડની… Read More »જમીન પરીક્ષણની (soil testing) ઘરગથ્થુ પધ્ધતિઓ
પાકના તંદુરસ્ત વિકાસ માટે તેમજ જમીનની જાળવણી માટે પાકને જરૂરિયાત મુજબનું પિયત આધુનિક પિયત પદ્ધતિ જેવીકે ટપક સિંચાઈ પદ્ધતિ, ફુવારા પિયત પદ્ધતિથી આપવું જોઈએ જેથી… Read More »શિયાળુ પાકમાં પાણીનો કાર્યક્ષમ ઉપયોગ (winter crop irrigation)
પૂર્તિ ખાતર (supplementary fertigation) એટલે પાક વાવ્યા બાદ પાકની વૃદ્ધિ દરમ્યાન આપવામાં આવતું ખાતર. જે આપવા માટે પાકનો જીવનકાળ, જમીનનો પ્રકાર, ખાતરનો પ્રકાર અને જમીનમાં… Read More »શિયાળુ પાકોમાં પુર્તિ ખાતર (supplementary fertigation in Rabi crops)
આધુનિક ખેતીમાં વધુ પાક ઉત્પાદન મેળવવા માટે પાક સંરક્ષણ એક અગત્યનું અને અનિવાર્ય અંગ બની ગયું છે તેમ કહીએ તો પણ કાંઈ ખોટું નથી. પાક… Read More »જીવાત નિયંત્રણ વ્યવસ્થામાં પિંજરપાકનું (trap crop) મહત્વ
ખેતી પાકોમાં નુકસાન કરતા કીટકો અને બીજા પ્રાણીઓના નિયંત્રણ માટે જુદા જુદા રસાયણોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આવા કીટકો (જીવાતો) અને પ્રાણીઓની ખાસ પ્રકારે નુકસાન… Read More »ખેતીમાં નુકસાન કરતી જીવાતના નિયંત્રણ માટે વિષ પ્રલોભિકાનો (poison bait) ઉપયોગ
ખેડુતમિત્રો, અમૃત માટીને કાયમી ઉપજાઉ એટલે કે જીવંત રાખી શકાય છે, એટલે આ માટીને અમૃત માટી કહેવાય છે. છોડના વિકાસ માટે જરૂરી દરેક રાસાયણીક, ભૌતિક… Read More »અમૃત માટી બનાવવાની રીત અને તેની દેખભાળ
પૂર્તિ ખાતર (supplementary fertigation) એટલે પાક વાવ્યા બાદ પાકની વૃધ્ધિ દરમ્યાન આપવામાં આવતું ખાતર. જે આપવા માટે પાકનો જીવનકાળ, જમીનનો પ્રકાર, ખાતરનો પ્રકાર અને જમીનમાં… Read More »ખરીફ પાકોમાં પૂર્તિ ખાતર (supplementary fertigation in Kharif crops)
ખેડુતમિત્રો, સામાન્ય રીતે માનવામાં આવે છે કે ચોખા જલજ વનસ્પતિ છે અને સ્થગિત પાણીમાં ઉગે છે. ચોખા જલજ વનસ્પતિ નથી. તે પાણીમાં ટકે છે, પરંતુ… Read More »શ્રી પધ્ધતિથી ડાંગરનું વધુ ઉત્પાદન
સોઈલ હેલ્થ કાર્ડ (Soil health card) જમીનનો પ્રકાર, જમીનમાં પોષક તત્વોની લભયતા, જમીનની ફળદ્રુપતા, જમીનમાં ખારાશ અને ભામિકતા વગેરે માહિતી મળે છે . છેલ્લા કેટલાક… Read More »સોઇલ હેલ્થ કાર્ડનું મહત્વ (Importance of soil health card)
રાસાયણિક ખાતરો, કીટકનાશકો, રોગનાશકો તથા જંતુનાશક દવાઓના અતિશય અને આડેધડ ઉપયોગ કરવાથી પર્યાવરણ અને મનુષ્યજીવન ઉપર અવળી અસર પડી છે. હરિયાળી ક્રાંતિને કારણે રાસાયણિક ખાતરો… Read More »જૈવિક નિયંત્રણ (bio-control): ટ્રાઇકોડર્મા ફુગ દ્વારા અન્ય રોગકારક ફુગનું નિયંત્રણ
ભારત દેશની કુલ વસ્તીના અંદાજે પ૬ ટકા વસ્તીની રોજીરોટી કૃષિ કે કૃષિ આધારિત ઉદ્યોગો થકી ચાલતી હોઈ કૃષિ એ આપણાં દેશની કરોડરજજૂ સમાન ગણાય છે.… Read More »પ્રધાનમંત્રી પાક વીમા યોજના (Prime-minister’s crop insurance scheme)
ખેડુતમિત્રો, ચોમાસું આવવામાં જ છે. આવા સમયે, વરસાદના પાણીનું સંચય (rain water conservation) કઇ રીતે કરવું જેથી ચોમાસા પછી પાક સારો મળી શકે એ જાણવું… Read More »વરસાદના પાણીનું સંચય (rain water conservation) કઇ રીતે કરવુ?
ગુજરાત રાજ્યની કુલ ૧૦૧ લાખ હેક્ટર ખેતીલાયક જમીન પૈકી ૨૨% વિસ્તારમાં જ પિયત થાય છે જયારે બાકીના ૭૮% વિસ્તારને ખેત ઉત્પાદન માટે ફક્ત વરસાદના (આકાશીયા… Read More »સુકી ખેતી (Dry farming)
આપણો દેશ એક કૃષિ પ્રધાન દેશ છે. આપણા દેશમાં ચોમાસુની ઋતુમાં મોટાભાગની ખેતી કરવામાં આવે છે કારણ કે આપણી મોટાભાગની ખેતી વરસાદ પર આધારિત છે… Read More »ચોમાસુ ખેતીમાં આગોતરુ આયોજન (kharif crop advance planning)
“ખેડ એ ખાતર બરાબર છે” અને “ખેડ, ખાતર અને પાણી, અન્નને લાવે તાણી” આવી પુરાણી કહેવતો મુજબ જમીન વ્યવસ્થાની સફળ ચાવી ઉનાળુ ખેડ કહી શકાય.… Read More »ઉનાળુ ખેડનું મહત્વ (Importance of summer ploughing)
કપાસની બોલગાર્ડ ટેકનોલોજીના લીધે છેલ્લા ઘણા વર્ષથી આપણે આ ટેકનોલોજીના મીઠા ફળો ચાખી રહ્યા છીએ. આ ટેકનોલોજી ૨૦૦૨ થી આપણને મળી છે. બોલગાર્ડ આવતા આપણા ખંભેથી… Read More »બીટી કપાસમાં રેફયુઝનું મહત્વ (Refuge in BT cotton)
જમીનને સમતલ કરી, પહોળા માથાવાળા નીક-પાળા બનાવી પાળાના ઢાળ પર પાકનું વાવેતર કરવું જોઈએ જેથી પાણી બીજના સીધા સંપર્કમાં ન આવે તેમજ મુળ વિસ્તારમાં ક્ષારોની… Read More »ક્ષારવાળા પાણીનો ખેતીમાં ઉપયોગ કરતી વખતે માટે શું ધ્યાન રાખવું?
બીજની અંદર કે તેની સપાટી પર રહેલ રોગકારકોનાં નાશ માટે બીજને આપવામાં આવતી ફૂગનાશક કે જીવાણુંનાશક દવાની માવજતને બીજ માવજત કહેવામાં આવે છે. આ માવજત… Read More »બીજ માવજત શા માટે જરૂરી છે?
આજની આ એકવીસમી સદીનો માનવી કુદરતી કે બીજા સંકટોથી બચવા તે વિજ્ઞાનનો સહારો લે છે અને તેના કારણે જ આજે સમગ્ર વિશ્વમાં ઘણી શોધ થઇ… Read More »મલ્ચિંગ (mulching) – ઓછા પાણીએ વધુ ખેતી
ખેડૂત મિત્રો છોડને તેના પોષણ અને વ્રુધ્ધિ માટે ૧૭ આવશ્યક પોષક તત્વોની જરૂરીયાત રહે છે જે પૈકીના આયર્ન (લોહ), મેંગેનીઝ, ઝીંક(જસત), કોપર(ત્રાંબુ), બોરોન અને મોલિબ્ડેનમ… Read More »પાકમાં સુક્ષ્મ તત્વોની (micronutrient) ઉણપ કઇ રીતે દુર કરવી?
ગુજરાત રાજ્યની કુલ ખેતિની જમીનનાં 79% ટકા વિસ્તારની સિંચાઇ ભુગર્ભજળથી (કવા, બોર વગેરે) થાય છે. સમયની સાથે ભુગર્ભજળ ભંડારો ઓછા થવાથી પાણીના જળ નીચા જાય… Read More »પિયતની આધુનિક પધ્ધતિ એટલે ટપક સિંચાઇ પધ્ધતિ (Drip Irrigation)